نویسنده: دکتر محمدکاظم شاهمرادی
پروتز صورت
در طول زندگی سوانح مختلفی ازجمله تصادفات شدید، ضربه‌های محکم و آسیب‌زا در برخی از ورزش‌ها و... ممکن است باعث ایجاد جراحت‌های سنگین و تغییر یا تخریب بخشی از صورت شود. پروتز صورت یک روش جراحی است که می‌تواند تا حد زیادی این آسیب‌ها را به‌صورت تخصصی برطرف کند و گاهی تنها با هدف زیبایی انجام می‌شود؛ اما انجام این عمل کار هرکسی نیست و حتماً باید در یک مرکز تخصصی زیبایی معتبر مانند مرکز تخصصی الیزه توسط جراحان زیبایی حرفه‌ای و باتجربه در این زمینه انجام شود تا نتایج دلخواه ایجاد گردند.
در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا هر آنچه باید در مورد پروتز صورت بدانید را برایتان شرح دهیم.
فهرست مطلب:
پروتز‌ها به‌طورکلی وسایل مصنوعی در پزشکی هستند که برای ترمیم بخشی از بدن که کاملاً از بین رفته، تخریب شده و دیگر با هیچ روشی قابل ترمیم نیست، طراحی شده‌اند. در مورد پروتز صورت نمی‌توان گفت یک عمل کامل برای تمام صورت است؛ زیرا گاهی افراد تنها در بخشی یا بخش‌هایی از صورت خود مانند داخل دهان، بینی، گونه، چشم و گوش خود دچار آسیب شدید شده و نیاز به پروتز صورت دارند. این پروتز‌ها معمولاً به‌صورت متحرک هستند و می‌توانند به‌صورت روزانه مثلاً قبل از خواب از روی صورت برداشته شوند؛ اما برخی از پروتز‌ها مانند بخشی از جمجمه که ممکن است در طول حادثه به‌طور کامل تخریب شده باشد، دائمی هستند و برای همیشه در بدن می‌مانند.
افرادی که دوست دارند برای زیبایی از پروتز صورت استفاده کنند، جهت زیبایی بیشتر و بعد از مشورت با متخصص زیبایی می‌توانند از پروتز گونه، چانه و ... استفاده نمایند. البته در حال حاضر بسیاری از تکینک‌های غیر جراحی مانند تزریق انواع فیلر، چربی خود بدن، ژل‌های مختلف جهت حالت دهی خط لب، خنده، گونه، چانه و ...، استفاده از نخ و لیفت با نخ و موارد دیگری از این دست ابداع شده است که فرد می‌تواند بدون نیاز به جراحی و پذیرش عوارض آن مانند عوارض بیهوشی به کانتورینگ مورد نظر در صورت خود، زاویه سازی مناسب و چهره‌ای جذاب دست پیدا کند.
پروتز‌های داخل و خارج دهانی صورت انواع زیادی دارند که با توجه به شرایط و موقعیت آسیب و بیمار، بهترین نوع آن باید انتخاب شود. هرچه جراح انجام دهنده پروتز صورت در این زمینه دانش و تجربه بالاتری داشته باشد، قطعاً انتخاب بهتری نیز خواهد داشت. به‌عنوان‌مثال از پروتز‌های دندان و کام جهت بازگرداندن عملکرد‌هایی مانند گفتار صحیح و غذا خوردن بدون مشکل، استفاده می‌شود. پروتز‌های خارجی صورت نیز بیشتر برای شبیه‌سازی ویژگی‌های مهم صورت مانند بینی، گوش یا چشم و پلک‌های تخریب شده و ازدست‌رفته مورد نیاز است.
به‌عنوان‌مثال ممکن است فردی در یک سانحه تصادف یکی از چشم‌های خود را به‌طور کامل از دست بدهد و پزشک درمان‌کننده مجبور به تخلیه چشم شود. در این صورت علاوه بر کاهش توانایی دید بیمار، تأثیر منفی بسزایی در اعتمادبه‌نفس او ایجاد می‌شود که حتی می‌تواند منجر به افسردگی شدید شود. در این شرایط بهترین راهکار این است که در یک مرکز تخصصی زیبایی معتبر با استفاده از پروتز صورت ، چشم او شبیه‌سازی‌شده و در جای آسیب‌دیده قرار بگیرد تا از نظر ظاهری مشکلی ایجاد نشود و فقط توانایی بینایی او سلب شده باشد. انواع قسمت‌هایی که می‌توان برای آن‌ها از پروتز صورت استفاده نمود، عبارت‌اند از:
بینی
بازسازی بینی به شکل مصنوعی شامل تعویض کل یا قسمتی از بینی بعد از برداشتن آن است که معمولاً درنتیجه برخی از سرطان‌ها ایجاد می‌شود. این نوع پروتز صورت زمانی انجام می‌شود که بازسازی بینی با جراحی زیبایی بینی ممکن نباشد. بینی مصنوعی بسیار واقعی به نظر می‌رسد و معمولاً از سیلیکون ساخته می‌شود و پوست اطراف آن مجسمه‌سازی شده و رنگ‌آمیزی می‌شود. همچنین پروتز‌های بینی به مرطوب کردن حفره بینی در حین تنفس کمک می‌کنند و مانند یک بینی واقعی از بافت مخاطی ظریف که در زیر آن قرار دارد، محافظت خواهند کرد. این پروتز متحرک است و با استفاده از عینک، چسب یا ایمپلنت‌های لنگر دار استخوانی وصل می‌شود. این نوع پروتز معمولاً توسط متخصص پروتز فک و صورت یا آناپلاستولوژیست انجام می‌شود.
چشم
درصورتی که کره چشم به‌طور کامل از بین رفته و تخلیه شود، یک چشم مصنوعی معروف به پروتز "چشمی" یا چشم ساکن برای بیمار ساخته می‌شود. این نوع پروتز از ماده‌ای سخت به نام اکریلیک ساخته خواهد شد و طوری است که در حفره چشم افراد یا به‌عنوان یک پوسته نازک بر روی یک چشم قرار می‌گیرد. پروتز چشم طوری باید ساخته شود که دقیقاً با چشم مخالف مطابقت داشته باشد. پزشک متخصص در تهیه و ساخت پروتز‌های چشمی به‌عنوان متخصص چشم پزشک و زیبایی شناخته می‌شود.
اگر چشم و پلک‌های اطراف و پوست از بین رفته باشد، می‌توان از پروتز بزرگ‌تری به نام پروتز مداری نیز استفاده کرد. این نوع پروتز علاوه بر چشم مصنوعی دارای پلک‌ها و آناتومی اطراف آن نیز می‌باشد. اگرچه این پروتز‌ها حرکت نمی‌کنند یا پلک نمی‌زنند، اما بسیار واقعی هستند و اغلب مژه‌ها و ابرو‌ها را نیز در برمی‌گیرند. این نوع پروتز که اغلب توسط آناپلاستولوژیست فک صورت تهیه و تولید می‌شود، با استفاده از روش‌های مختلف متصل خواهد شد.
گوش‌ها
برخی از سرطان‌ها می‌توانند منجر به تخریب بخشی یا کل گوش شوند. پروتز گوش از نوعی سیلیکون ساخته می‌شود و بسیار ایمن و واقعی است. ساختار این پروتز طوری است که حتی به‌راحتی عینک را نگه می‌دارد و همچنین با تکرار آناتومی ازدست‌رفته گوش خارجی، به ضبط صدا کمک می‌کنند. پروتز گوش توسط متخصص پروتز فک و صورت یا آناپلاستولوژی انجام می‌شود و با استفاده از ایمپلنت‌های چسبنده یا لنگر دار استخوانی متصل می‌شود.
پروتز فک و گونه
سایر انواع پروتز صورت می‌تواند شامل چانه، لب‌ها یا گونه‌ها باشد یا به‌سادگی برای پر کردن شکاف بزرگ زخم ناشی از جراحی ساخته شده باشد که بیشتر جنبه زیبایی دارد و حتی افرادی که دچار تخریب بافت صورت نشده‌اند و صرفاً می‌خواهند جهت کانتورینگ بهتر صورت عمل زیبایی انجام دهند، می‌توانند از این نوع پروتز‌ها استفاده کنند. گاهی اوقات پروتز صورت ممکن است ترکیبی از انواع مختلف پروتز‌های خارجی مانند چشم، بینی و گونه (معروف به پروتز همی صورت) و داخلی باشد تا آسیب‌های ایجاد شده تا جای ممکن پوشانده شده و زیبایی فرد بازگردانده شود.
پروتز‌ها درواقع باید به‌صورت سفارشی برای هر فرد ساخته شوند؛ زیرا دقیقاً باید طبق ساختار صورت خود بیمار باشد و حتی از نظر طرح، رنگ و ساختار کاملاً مشابهت داشته باشد. ساختن این نوع پروتز‌ها نیازمند مهارت‌های تخصصی بسیار بالایی است و توسط متخصص پروتز فک، صورت، متخصص پروتز و آناپلاستولوژیست انجام می‌شود.
در مورد بیشتر پروتز‌های صورت، متخصص پروتز شما باید شما را به‌طور کامل از نظر چهره بررسی کند تا ارزیابی و برنامه درمانی پروتز را طراحی نماید. در این جلسه باید نیاز‌ها، اهداف و شرایط فردی در نظر گرفته شود و شما نیز باید برای گرفتن نتایج بهتر با تیم انجام دهنده این روش همکاری خوبی داشته باشید. پس از ارزیابی اولیه، پروتز در یک سری قرار ملاقات‌ها با شما ساخته شده و امتحان می‌شود که ممکن است شامل، مجسمه‌سازی، اتصالات و تطبیق رنگ باشد. تعداد قرار ملاقات و مدت‌زمان لازم برای ساخت پروتز موردنیاز شما بستگی به ناحیه مورد بازسازی و پیچیدگی یا جزئیات موردنیاز دارد.
پروتز‌ها به‌طورمعمول از مواد زیست سازگار ساخته می‌شوند که باید شبیه بافت ازدست‌رفته باشند. پروتز‌های صورت خارج از دهان معمولاً از سیلیکون پزشکی ساخته می‌شوند، زیرا دوام مواد، احساس زندگی و توانایی رنگ‌آمیزی خوبی برای آن‌ها وجود دارد تا بیشترین شباهت را ایجاد نمایند. اما چشم‌ها و دندان‌های مصنوعی اغلب با اکریلیک ساخته می‌شوند که نوعی پلاستیک قابل رنگ‌آمیزی است. سایر پروتز‌های داخل دهان و جمجمه نیاز به استفاده از مواد قوی مانند تیتانیوم یا PEEK برای استحکام و طول عمر دارند.
توان‌بخشی مصنوعی در مواقعی که امکان ترمیم و بازسازی با جراحی بیشتر وجود ندارد، گزینه بسیار ارزشمندی است؛ اما مانند هر روش زیبایی دیگری هنگام تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا پروتز برای شما مناسب است یا خیر علاوه بر نظر متخصص، باید مزایا و معایبش را در نظر بگیرید.
مزایای پروتز صورت عبارت‌اند از:
• پس از جراحی بزرگ سر و گردن به دلیل تخریب شدید ناشی از سوانح بسیار بد مانند تصادفات شدید، پروتز می‌تواند فرد را قادر سازد تا به زندگی عادی روزمره خود بازگردد.
• پروتز باعث حفاظت و پشتیبانی از مناطق آسیب‌دیده می‌شود.
• پروتز‌ها ابزار‌های مهمی برای توان‌بخشی اجتماعی و جسمی بعد از جراحی جهت درمان سرطان هستند.
• این پروتز‌ها می‌توانند بسیار ظریف باشند و در شرایط خاص آناتومیکی می‌توانند نتیجه زیبایی بهتری نسبت به برخی گزینه‌های ترمیمی جراحی را نیز ارائه دهند.
• گاهی انجام پروتز صورت غیرتهاجمی بوده و برای گذاشتن آن نیازی به جراحی بیشتر وجود ندارد، مگر اینکه پروتز از طریق ایمپلنت‌های لنگری استخوانی کاشته یا متصل شود.
• از بافت‌های ظریف محافظت می‌کند تا بیشتر تخریب نشوند.
• به افراد کمک می‌کند تا زندگی "عادی جدید" را آغاز کنند.
معایب پروتز صورت نیز شامل موارد زیر می‌باشند:
• پروتز بافت زنده نیست و مثلاً پروتز چشم پلک نمی‌زند یا حرکت نمی‌کند یا حسی مانند یک قسمت واقعی بدن ندارد.
• پروتز ممکن است به‌صورت دائمی نباشد و در این صورت برای تمیز کردن و رعایت بهداشت نیاز به برداشت روزانه دارد.
• پروتز بدون ایمپلنت باگذشت زمان فرسوده خواهد شد و نیاز به نگهداری و تعویض دوره‌ای در طول عمر افراد دارد.
• اگر هیچ‌گونه بودجه‌ای برای نوع خاصی از پروتز در دسترس نباشد، می‌تواند پرهزینه باشد.
همان‌طورکه گفتیم پروتز صورت معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که قسمت تخریب شده از صورت و سر را نتوان با جراحی‌های دیگر ترمیم نمود. به‌عنوان‌مثال فردی که مجبور است برای زنده ماندن چشم خود را تخلیه کند، نمی‌توان کاری برایش انجام داد؛ اما پروتز چشم می‌تواند تا حد زیادی او را به زندگی عادی برگرداند؛ بنابراین به‌طورکلی پروتز صورت در شرایط خاص استفاده می‌شود. هرچند افراد سالم نیز گاهی به‌عنوان‌مثال از پروتز گونه و فک برای زیبایی بیشتر استفاده می‌کنند.
شما نیز در صورت داشتن اهداف زیبایی برای انجام پروتز صورت می‌توانید به مرکز تخصصی زیبایی الیزه مراجعه نمایید.
جهت گرفتن مشاوره رایگان و نوبت می‌توانید از شماره تماس‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.
دکتر محمدکاظم شاهمرادی
متخصص جراحی عمومی، جراح متخصص زیبایی