نویسنده: دکتر محمدکاظم شاهمرادی
باز ماندن چشم بعد از بلفاروپلاستی | دلایل، علائم + درمان
آیا بعد از عمل بلفاروپلاستی، چشم شما کامل بسته نمی‌شود؟
اگر پس از جراحی پلک متوجه شدید که یکی از چشمان‌تان هنگام خواب یا پلک زدن کامل بسته نمی‌شود، باید این هشدار را جدی بگیرید. باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی عارضه‌ای است که ممکن است در روزهای اول طبیعی به نظر برسد، اما اگر تداوم یابد می‌تواند موجب خشکی قرنیه، احساس جسم خارجی، تاری دید و حتی آسیب دائمی به چشم شود.
این مشکل دلایل مختلفی دارد: از برداشت بیش از حد پوست پلک تا مشکلات ساختاری یا عدم انتخاب جراح متخصص. اما نگران نباشید؛ راهکارهای درمانی مؤثر (از مراقبت‌های ساده تا پیوند پوستی) در دسترس هستند.
در این مقاله به زبان ساده بررسی می‌کنیم که چرا این اتفاق می‌افتد و چگونه باید با آن برخورد کرد. اگر قصد جراحی دارید یا با این مشکل روبه‌رو شده‌اید، خواندن این راهنما و مراجعه به بهترین کلینیک بلفاروپلاستی برایتان حیاتی است.
آنچه در ادامه میخوانید:
عمل بلفاروپلاستی یا جراحی زیبایی پلک، به منظور برداشتن پوست اضافی، اصلاح پف، یا افتادگی پلک بالا و پایین انجام می‌شود. اگرچه این جراحی در بسیاری از موارد موفقیت‌آمیز است، اما در برخی بیماران می‌تواند منجر به باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی شود؛ وضعیتی که در آن چشم‌ها به‌طور کامل بسته نمی‌شوند، به‌ویژه در هنگام خواب یا پلک زدن.
این عارضه که در زبان پزشکی با عنوان لاگفتالموس (Lagophthalmos) شناخته می‌شود، به حالتی گفته می‌شود که پلک بالا نتواند به‌طور کامل روی قرنیه بنشیند. در حالت طبیعی، پلک هنگام پلک زدن یا خواب به‌طور کامل بسته می‌شود تا سطح چشم مرطوب بماند. اما در صورت بروز لاگفتالموس، این تماس قطع شده و چشم در معرض خشکی، تحریک و آسیب‌های سطحی قرنیه قرار می‌گیرد.
باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی می‌تواند موقتی یا دائمی باشد. در بیشتر موارد، حالت موقتی ناشی از تورم پس از عمل است که به مرور طی چند هفته یا ماه کاهش می‌یابد. اما اگر علت اصلی آن برداشت بیش از حد پوست پلک یا ضعف عضلانی ناحیه پلک باشد، این اختلال می‌تواند دائمی و نیازمند مداخله درمانی یا جراحی ترمیمی باشد.
چرا این وضعیت اهمیت دارد؟ زیرا ناتوانی در بستن کامل چشم می‌تواند منجر به خشکی شدید قرنیه، التهاب سطح چشم، خراش‌های قرنیه، زخم‌های چشمی و حتی آسیب بینایی دائمی شود. بنابراین، بی‌توجهی به علائم اولیه، مانند احساس خشکی، سوزش، تاری دید یا اشک‌ریزش غیرعادی، ممکن است عوارض جدی‌تری را به دنبال داشته باشد.
در مجموع، اگر پس از جراحی زیبایی پلک احساس کردید که چشم‌هایتان هنگام خواب یا پلک زدن کاملاً بسته نمی‌شوند، این مسئله را جدی بگیرید. باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی اگر در مراحل ابتدایی شناسایی و درمان شود، به‌خوبی قابل کنترل خواهد بود.
اصلی‌ترین علت باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی، برداشت بیش از حد پوست پلک فوقانی است. در طی جراحی بلفاروپلاستی، هدف پزشک برداشتن پوست اضافه‌ای است که باعث افتادگی یا پف پلک می‌شود. اما اگر میزان برداشت پوست بیش از حد لازم باشد، پلک هنگام بسته شدن دچار محدودیت حرکتی شده و نمی‌تواند به‌طور کامل سطح چشم را بپوشاند.
عامل دیگر ضعف یا آسیب به عضله اربیکولاریس اکولی (Orbicularis Oculi) است. این عضله مسئول بستن پلک است و اگر به‌علت تکنیک نامناسب جراحی یا پیش‌زمینه‌های عضلانی بیمار، عملکرد ضعیفی داشته باشد، ممکن است بسته شدن کامل چشم مختل شود. در برخی موارد، خشکی مزمن چشم نیز به تنهایی یا همراه با ضعف عضله، توانایی بسته شدن کامل چشم را کاهش می‌دهد و باعث باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی می‌شود.
علاوه بر این، برخی ویژگی‌های ساختاری صورت نیز در بروز این عارضه نقش دارند. برای مثال، بیمارانی که حدقه چشم برجسته (Proptosis) دارند یا ساختار استخوانی گونه و پلک آن‌ها خاص است، در معرض ریسک بالاتری برای بروز این مشکل هستند.
از سوی دیگر، بیماری‌های زمینه‌ای مانند فلج بل (Bell’s palsy)، تیروئید چشمی (Graves’ orbitopathy)، یا اختلالات نورولوژیک ممکن است پیش از جراحی وجود داشته باشند اما در دوره بعد از عمل به شکل آشکارتری خود را نشان دهند. این بیماری‌ها می‌توانند توانایی عضلات پلک را در بستن چشم کاهش دهند.
نهایتاً در برخی موارد، علت باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی ناشناخته باقی می‌ماند و تنها با گذشت زمان و معاینه‌های تخصصی می‌توان به عامل اصلی پی برد. اما آنچه اهمیت دارد، این است که هرگونه احساس خشکی، ناتوانی در بسته‌شدن چشم یا سوزش و قرمزی پس از عمل، باید جدی گرفته شده و بلافاصله به اطلاع پزشک رسانده شود.
از شایع‌ترین علائم باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی می‌توان به خشکی شدید چشم اشاره کرد. وقتی پلک در هنگام خواب یا حتی بیداری به‌طور کامل بسته نمی‌شود، سطح قرنیه بدون محافظ باقی می‌ماند و لایه اشکی به‌سرعت تبخیر می‌شود. این امر منجر به احساس سوزش، خارش، قرمزی و اشک‌ریزش مداوم می‌شود؛ نشانه‌هایی که بسیاری از بیماران آن‌ها را با حساسیت‌های فصلی یا خشکی معمول چشم اشتباه می‌گیرند.
یکی دیگر از عوارض مهم، احساس وجود جسم خارجی در چشم است؛ حسی که بیمار به‌طور مداوم از آن شکایت دارد و آن را به صورت “وجود شن یا مژه در چشم” توصیف می‌کند. در چنین شرایطی، قرنیه به‌دلیل تماس مستقیم با هوا یا پلک نیمه‌باز، تحریک می‌شود و ممکن است حتی زخم‌های سطحی روی قرنیه شکل گیرد.
در مراحل پیشرفته‌تر، اگر باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی درمان نشود، خطر بروز زخم‌های عمیق قرنیه (Corneal Ulcer)، نقاط کدر دائمی روی قرنیه یا حتی کاهش بینایی ماندگار وجود دارد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سطح چشم، مکرراً دچار خشکی و اصطکاک با پلک یا محیط شود و در نهایت قرنیه دچار آسیب برگشت‌ناپذیر شود.
همچنین در برخی از بیماران، تاری دید و اختلال در تمرکز دید نیز گزارش شده است. این حالت معمولاً ناشی از خراش‌های سطحی روی قرنیه یا اختلال در انکسار نور در اثر خشکی شدید چشم است. گاهی این تغییرات به‌قدری خفیف و تدریجی هستند که بیمار متوجه روند پیشرفت آن‌ها نمی‌شود تا زمانی که دچار درد شدید یا افت دید ناگهانی شود.
در مجموع، باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی نه‌تنها یک مشکل زیبایی یا ساده نیست، بلکه اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند عوارض بینایی جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد. لذا در صورت مشاهده هرگونه احساس خشکی، خارش، سوزش یا تاری دید، باید بدون تأخیر با جراح یا چشم‌پزشک مشورت شود.
در صورت باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی، نوع درمان بستگی به شدت علائم و وضعیت عمومی چشم دارد. این عارضه ممکن است در برخی بیماران تنها یک مسئله موقت باشد، اما در مواردی دیگر نیاز به اقدامات درمانی جدی‌تری دارد. به همین دلیل درمان باید در سه سطح خانگی، غیرجراحی و در نهایت جراحی ترمیمی بررسی شود.
مراقبت‌های خانگی و محافظتی
برای موارد خفیف، پزشک معمولاً اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده تجویز می‌کند. این قطره‌ها با مرطوب نگه‌داشتن سطح قرنیه، از خشکی و سوزش جلوگیری می‌کنند. پمادهای چشمی نیز که شب‌ها قبل از خواب در چشم استفاده می‌شوند، کمک می‌کنند سطح چشم برای چند ساعت مرطوب بماند و از تماس مستقیم قرنیه با هوای خشک در طول خواب جلوگیری شود. این روش ساده، گام اول در کاهش عوارض باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی است.
درمان‌های غیرجراحی
در صورتی که خشکی یا بازماندگی پلک در حد متوسط باشد، می‌توان از فیزیوتراپی تخصصی پلک استفاده کرد. تحریک عضلات اطراف چشم با ماساژ ملایم، ورزش‌های چشمی یا روش‌های فیزیوالکتریک می‌تواند به بهبود عملکرد عضله اربیکولاریس و بسته‌شدن بهتر پلک کمک کند. همچنین پزشک ممکن است پلک‌بند شبانه تجویز کند؛ این وسیله ساده کمک می‌کند در طول خواب پلک‌ها بسته باقی بمانند و از تبخیر اشک جلوگیری شود.
جراحی ترمیمی
در موارد شدید که باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی به‌علت برداشت بیش از حد پوست پلک ایجاد شده باشد، تنها راه‌حل قطعی، جراحی ترمیمی است. رایج‌ترین روش، پیوند پوست (Skin Graft) از نواحی دیگر بدن مانند پشت گوش یا پلک پایین برای بازسازی مجدد پلک بالاست. در برخی بیماران، ممکن است نیاز به اصلاح موقعیت عضله یا لبه پلک باشد تا توانایی بسته‌شدن طبیعی چشم بازگردد.
جراح در این موارد ابتدا با بررسی دقیق ابعاد پلک و میزان برداشت انجام‌شده، تصمیم می‌گیرد که آیا پوست کافی برای ترمیم باقی مانده یا نیاز به برداشت بافت از نواحی دیگر وجود دارد. نتایج این جراحی‌ها معمولاً رضایت‌بخش است، اما به دقت عمل جراح و مراقبت‌های پس از عمل بستگی دارد.
در نهایت، هرچند روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارد، اما کلید موفقیت در کنترل عوارض باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی، تشخیص به‌موقع و انتخاب روش مناسب برای هر بیمار است. هرگونه تأخیر در درمان می‌تواند منجر به آسیب قرنیه و مشکلات بینایی جبران‌ناپذیر شود.
باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی یکی از عوارض نادر ولی مهم جراحی زیبایی پلک است که اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تر مانند زخم قرنیه، تاری دید و حتی کاهش دائمی بینایی منجر شود. این عارضه معمولاً در اثر برداشت بیش از حد پوست پلک فوقانی یا ضعف عضلات پلک بروز می‌کند. اما خوشبختانه، در اغلب موارد قابل درمان و کنترل است؛ مشروط بر آن‌که تحت نظر پزشک متخصص و در زمان مناسب اقدام شود.
آیا این عارضه همیشه به جراحی ترمیمی نیاز دارد؟
خیر. بسیاری از موارد باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی در همان هفته‌های اول با استفاده از اشک مصنوعی، پماد، ماساژ و بستن موقت چشم، به‌تدریج بهبود می‌یابند. تنها در مواردی که خشکی چشم شدید است یا پلک به‌درستی بسته نمی‌شود، انجام جراحی ترمیمی ضروری خواهد بود.
بهترین زمان برای شروع درمان چه موقع است؟
در اسرع وقت. به‌محض مشاهده علائمی مانند خشکی چشم، احساس جسم خارجی، یا باز ماندن چشم هنگام خواب، باید با پزشک مشورت کنید. هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال موفقیت و جلوگیری از آسیب به چشم بیشتر خواهد بود.
آیا ممکن است این مشکل خودبه‌خود برطرف شود؟
در موارد خفیف، بله. اگر باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی صرفاً به دلیل تورم اولیه باشد، ممکن است با کاهش ورم، پلک عملکرد طبیعی خود را بازیابد. اما در صورت ادامه علائم بیش از ۲ تا ۳ هفته، مراجعه به متخصص چشم‌پزشکی ضروری است.
چه کسی بهترین گزینه برای اصلاح این مشکل است؟
بهترین انتخاب، جراح پلک (اکولوپلاستیک) یا چشم‌پزشک متخصص در جراحی بلفاروپلاستی و ترمیمی است. این متخصصان به آناتومی ظریف پلک مسلط بوده و می‌توانند با روش‌های کم‌تهاجمی یا جراحی ثانویه، فرم طبیعی پلک و عملکرد کامل چشم را بازیابی کنند.
توصیه نهایی پزشک و دعوت به مشاوره تخصصی
اگر علائم باز ماندن چشم بعد از عمل بلفاروپلاستی را در خود مشاهده کرده‌اید، توصیه اکید ما این است که به‌هیچ‌وجه آن را پشت گوش نیندازید. برای جلوگیری از آسیب‌های دائمی، همین امروز با پزشکان باتجربه ما در کلینیک تماس بگیرید و یک جلسه مشاوره تخصصی رزرو کنید. در این جلسه، چشم شما از نظر عملکرد پلک، سلامت قرنیه و نیاز به درمان دارویی یا جراحی بررسی می‌شود.
درمان زودهنگام = آرامش خیال + حفظ سلامت بینایی
همین حالا از ما وقت مشاوره بگیرید.
دکتر محمدکاظم شاهمرادی
متخصص جراحی عمومی، جراح متخصص زیبایی