نویسنده: دکتر محمدکاظم شاهمرادی

عوارض پیکر تراشی ران؛ آمبولی چربی، لختگی خون، آسیب بافتی، عفونت و بازگشت چربی

عمل پیکرتراشی مجموعه‌ای از اعمال جراحی و غیرجراحی (تهاجمی، کم‌تهاجمی و غیرتهاجمی) به منظور حذف موضعی چربی‌های اضافی بدن، و لاغری اندام‌ها است. انگیزه و هدف بیماران از انجام آن معمولا دستیابی به زیبایی بیشتر اندام‌ها یا درمان چاقی (برطرف نشدنی با رژیم غذایی و ورزش) می‌باشد. عوارض پیکر تراشی ران موضوع بحث ما در خصوص پیکر تراشی پا است که می‌تواند شامل بی‌حسی اندام، بازگشت چربی، لختگی خون و غیره باشد.

فهرست مطالب

علت بروز عوارض پیکر تراشی ران

پیش از بیان علل بروز عوارض پیکر تراشی ران ضروری است در خصوص این رویکرد زیبایی یعنی پیکرتراشی بیشتر بدانیم.
عمل پیکر تراشی در گذشته بیشتر برای لاغر کردن شکم و پهلو انجام می‌شد اما با گذر زمان پیکرتراشی ران‌‌ها نیز متقاضیان زیادی پیدا کرده و سپس صورت، باسن و سینه نیز جزو گزینه‌های پیکرتراشی قرار گرفتند. همچنین در گذشته پیکرتراشی شکم و پهلو توسط اعمال جراحی انجام می‌شد که عوارض پیکر تراشی شکم و پهلو در اثر جراحی به قدری زیاد و خطرناک بود که پزشکان را مجاب به یافتن راه‌‌حلی جدید از جمله روش‌های پیکر تراشی بدون جراحی کرد.
از این‌رو در این مقاله قصد داریم با معرفی تکنیک‌های مختلف و جدید پیکرتراشی و بررسی عوارض پیکر تراشی ران و دیگر اندام‌ها در هرکدام از این روش‌ها، کم خطر ترین و بی خطر ترین روش پیکر تراشی را جست و جو کنیم.
اکنون می‌توانیم بگوییم که اصلی‌ترین علل بروز این عوارض که غالباً جبران ناپذیر خواهند بود، شامل انجام پیکرتراشی در مراکز غیرمجاز و آلوده، انجام عمل پیکرتراشی بوسیله ابزار و تجهیزات غیراستریل و بواسطه افراد غیرمتخصص خواهد بود.
از سوی دیگر رعایت اصول مراقبتی پس از جراحی از جمله عدم استفاده از البسه جذب، تعویض مداوم پانسمان، مصرف به موقع و درست داروهای تجویزی می‌تواند در کاهش بروز عوارض نقش داشته باشد.

بی خطر ترین روش پیکر تراشی

همانطور که گفتیم در گذشته پیکرتراشی ران بعد از پیکرتراشی شکم بیش‌ترین متقاضی را داشته، عوارض پیکر تراشی ران به روش جراحی هم همانند جراحی شکم دارای ریسک زیادی می‌باشد (البته این خاصیت جراحی است)، به همین دلیل علم پیکرتراشی به مرور به سمت روش‌های کم تهاجمی‌تر رشد کرده است. امروزه نیز با پیشرفت روزافزون تکنولوژی پزشکی، روش‌های غیر تهاجمی به سرعت در حال پیدایش هستند. پزشکان نیز همچون بیماران همواره به دنبال یافتن بی خطر ترین روش پیکر تراشی می‌باشند. در ادامه با این روش‌ها بیشتر آشنا می‌شویم:

♦  روش‌های کم تهاجمی پیکرتراشی ران

در روش‌های کم تهاجمی، عوارض پیکر تراشی ران و سایر نقاط بدن نسبت به جراحی کاهش یافته است. چند مورد از از روش‌ها عبارتند از:

* پیکرتراشی با تکنیک لیپوساکشن

در روش لیپوساکشن همیشه نیازی به بیهوشی کامل نیست و بسته به موضع ساکشن و شرایط بیمار پزشک به کمک بی حسی موضعی هم عمل را انجام می‌دهد (اما در گذشته این روش فقط با بیهوشی انجام می‌شد)، در این روش برای کاهش عوارض پیکر تراشی ران، شکم، پهلوها و سایر نقاط بدن به جای برش دادن و جابجا کردن کامل پوست، یک برش بسیار کوچک سطحی و کم عقق بر روی پوست موضع مورد نظر ایجاد کرده و از طریق آن لوله‌ای بسیار ظریف به نام کالونا را به لایه زیرین پوست که چربی‌های زائد در آن‌جا قرار گرفته‌اند وارد می‌کنند.
سپس پزشک لوله را در زیر پوست حرکت داده و چربی‌های زائد توسط حرارت ذوب و روان شده و از طریق این لوله به داخل دستگاهی که ساکشن نام دارد مکیده و به این شکل چربی‌های اضافی تخلیه می‌شوند.

پیکرتراشی با تکنیک لیپوماتیک

روش لیپوماتیک هم دقیقا مشابه لیپوساکشن است با این تفاوت که چربی‌های زائد توسط حرارت از بین نمی‌روند، بلکه توسط حرکات مکانیکی لوله کانولا و به کمک امواج اولتراسونیک خورد و شکسته شده و سپس از طرریق ساکشن به بیرون تخلیه می‌شوند.
اصلی‌ترین تفاوت لیپوماتیک با لیپوساکشن در آن است که بافت چربی خارج شده پس از تضفیه توسط دستگاه قابل استفاده و تزریق مجدد است، یعنی می‌توان چربی را از شکم خارج کرده و به موضعی دیگر تزریق کرد. (بدن را تغییر شکل داده و به آن فرم بخشید)

* پیکرتراشی با تکنیک لیپوست

روش لیپوست هم حالت دقیق‌تر، سریع‌تر و بهینه سازی شده‌ای از لیپوماتیک است که با ارتقا تکنولوژی ظرافت بیشتری را ارائه داده و نتیجه پیکرتراشی را نیز مطلوب‌تر کرده است. (در حقیقت لیپوست نام دستگاه به روز‌تری است که با آن عمل تخلیه چربی و ساکشن انجام می‌شود)
نمی‌توان گفت این روش بی خطر ترین روش پیکر تراشی است اما می‌توان ادعا کرد که با کم‌ترین عوارض پیکر تراشی ران و سایر نقاط بدن در بین روش‌های کم تهاجمی همراه می‌شود. 

* پیکرتراشی با تکنیک اولترازد

روش اولترازد هم چیزی مشابه روش لیپوماتیک است با این تفاوت که از دستگاهی به نام اولترازد برای تخریب و تخلیه چربی استفاده می‌کنند، تفاوت اصلی این دو در نحوه تخریب چربی می‌باشد. دستگاه اولترازد با ایجاد کردن حباب‌هایی در بافت چربی، آن‌ها را تخریب و سپس تخلیه می‌کند. این روش دارای دوران نقاهت نسبتا کوتاه‌تری بوده و دقت بالایی در هدف گذاری موضع مورد نظر دارد و از این‌رو احتمال آسیب دیدن بافت‌های داخلی که در مجاورت چربی‌های زائد قرار دارند، در آن کم‌ترین مقدار می‌باشد.

* پیکرتراشی با تکنیک واتر جت (بادی جت)

در این روش تخریب لایه‌های چربی با فشار آب صورت می‌گیرد، بنابراین دقت آن نسبتا کمتر بوده و عوارض آن نیز نسبتا بیشتر است. (می‌توان گفت که عوارض پیکر تراشی ران در این روش همچون روش لیپوساکشن، زیادتر از سایر روش‌های کم تهاجمی است)

♦  روش‌های جدید غیر تهاجمی پیکر تراشی ران

روش‌های جدیدتر پیکرتراشی که غالبا غیر جراحی و غیر تهاجمی هستند، عوارض پیکر تراشی ران را به مقدار قابل توجهی کاهش داده‌اند. ایده اصلی این روش‌ها چربی سوزی می‌باشد و به همین دلیل آنها را تحت عنوان روش‌های مبتنی بر چرخه لیپولیز (فرآیندی در بدن که به چربی سوزی مرتبط است) می‌شناسند.

عوارض پیکر تراشی شکم و پهلو در روش‌های قدیمی (جراحی)

پیش از بررسی عوارض پیکر تراشی شکم و پهلو ناشی از جراحی، بهتر است با چگونگی این روش آشنا شویم.
جراحی تامی تاک یا آبدومینوپلاستی معروف‌ترین روش جراحی در پیکرتراشی شکم و پهلو می‌باشد که در سه حالت آبدومینوپلاستی کامل، آبدومینوپلاستی جزئی و آبدومینوپلاستی محیطی انجام می‌شد. در این جراحی پوست آویزان شده شکم و پهلو و چربی زیر جلدی متصل به آن از شکم جدا شده و برداشته می‌شوند.

♦  آبدومینوپلاستی جزئی (جراح برشی نسبتا کوچک در زیر شکم ایجاد می‌کند و سپس با بالا کشیدن پوست شکم، چربی‌های زائد تحتانی شکم را به همراه پوست اضافی آن برداشته و لبه باقی مانده پوست بالا را به لبه پوست پایین بخیه می‌کند)

♦  آبدومینوپلاستی کامل (این روش هم مشابه آبدومینوپلاستی جزئی است با این تفاوت که برشی که جراح ایجاد می‌کند نسبتا بزرگتر بوده و تا پهلو‌ها نیز کشیده می‌شود. در این روش پوست دور ناف هم بریده شده و تمام چربی‌های شکمی به همراه چربی‌های زائد دور ناف به همراه پوست اضافی برداشته می‌شوند)

♦  آبدومینوپلاستی محیطی (در آبدومینوپلاستی محیطی برش ایجاد شده تمام پهلو‌ها را دربر گرفته و تا پشت کمر نیز امتداد پیدا می‌کند. در این روش چربی‌های زائد موجود در پهلوها به همراه چربی‌های زائد شکمی با هم برداشته می‌شوند) پیکرتراشی شکم و پهلو در روش قدیمی که به آن جراحی لاغری شکم نیز می‌گفتند، دارای نقاط ضعفی بود که پزشکان را مجبور به یافتن روش‌های جدیدتر و جایگزینی آن‌ها با جراحی کرد. از مهم‌ترین این نقاط ضعف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-    عوارض بسیار زیاد و شدید و بعضا آسیب‌هایی جدی در حین جراحی یا پس از آن (حتی مرگ)
-    مطلوب نبودن نتیجه پیکرتراشی (نا متقارن و نا هموار شدن شکم و پهلوها پس از جراحی)
-    هزینه نسبتا زیاد در کنار طولانی شدن دوران نقاهت و درمان

همانطور که اشاره کردیم، پیکرتراشی شکم و پهلو در روش‌های قدیمی (جراحی) دارای عوارض خطرناکی بود، از مهم‌ترین آن عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-    درد و تورم بسیار زیاد پس از جراحی از شایع‌ترین عوارض پیکر تراشی شکم و پهلو می‌باشد
-    عدم جوش خوردن مناسب دو لبه پوست به هم و طولانی شدن آن (ممکن است در اثر تحرک در دوران نقاهت بخشی از زخم باز شود)
-    خونریزی کردن یا هماتوم قسمت جراحی شده (در اثر آسیب دیدن بافت‌های پیرامون)
-    مخاطرات و عوارض ثانویه ناشی از بیهوشی نیز از دیگر عوارض پیکرتراشی پهلو و شکم می‌باشند
-    نکروز چربی (آسیب دیدن یا مرگ بافت)
-    اختلالات حسی طولانی مدت و بعضا دائمی پوست شکم (بی حس شدن در اثر آسیب دیدن بافت عصبی پوست) هم یکی دیگر از عوارض پیکر تراشی شکم و پهلو می‌باشد که در مقایسه با سایر عوارض شایع‌تر است.
-    ایجاد شدن اسکار‌های پوستی و تحت تاثیر قرار گرفتن ظاهر پوست شکم
-    عفونت کردن زخم جراحی یکی از خطرناک‌ترین عوارض پیکرتراشی پهلو و شکم می‌باشد (این عفونت اگر کنترل نشود می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن منتقل شده و حتی باعث مرگ بیمار شود)
-    سکته قلبی یا مغزی
-    آمبولی ریه
-    جمع شدن آب در زیر پوست
-    ترومبوز وریدی (لخته شدن خون در رگ‌های)
-    مشکلات قلبی و ...

البته لازم به ذکر است که موارد فوق عوارض پیکر تراشی شکم و پهلو در روش تهاجمی جراحی هستند که احتمال رخ دادن آن‌ها پس از جراحی وجود داشت و بیمار در معرض خطر آن‌ها قرار می‌گرفت، اما نه به این معنا که اتفاق افتادن آن‌ها قطعی بوده است!

پیکر تراشی بدون جراحی

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و جایگزین شدن روش‌های جدید کم تهاجمی‌تر و کم عارضه‌تر مثل لیپوماتیک و لیپوست و غیره و همچنین پیدایش روش‌های غیر جراحی و غیر تهاجمی، اعمال جراحی تهاجمی منسوخ شده‌اند. چند مورد از پرکاربرد ترین روش‌های غیر تهاجمی عبارتند از:

♦  پیکر تراشی بدون جراحی و غیر تهاجمی با تکنیک کرایو لیپولیز

در روش غیر تهاجمی کرایو لیپولیز که به آن پیکرتراشی سرد نیز می‌گویند، موضع مورد نظر توسط دستگاه مخصوص کرایو لیپولیز که روی پوست قرار داده می‌شود، به مقدار مشخصی سرد شده و این سرما سلول‌های چربی را تخریب و از سایر بافت‌های مجاورش جدا می‌کند. سلول‌های جدا شده چربی توسط سیستم دفاعی بدن شناسایی و سپس دفع می‌شوند. (نمایان شدن نتایج نهایی در این روش چند هفته زمان می‌برد، زیرا سلول‌های تخریب شده چربی با سرعت نسبتا کمی توسط بدن دفع می‌شوند)

♦  پیکرتراشی غیر جراحی و غیر تهاجمی با تکنیک لیپولیز RF (فرنکانس رادیویی)

روش لیپولیز آر اف (امواج با فرکانس رادیویی) هم مشابه روش کرایو لیپولیز است با این تفاوت که به جای سرما، امواج رادیویی به موضع تابانده می‌شود. در این روش هم نتایج نهایی بعد از چندین هفته نمایان می‌شوند.
این روش هم همچون کرایو لیپولیز نه نیازی به بی حسی موضعی دارد و نه نیازی به بیهوشی، همچنین هیچ گونه برشی در بدن ایجاد نشده و چیزی وارد پوست نمی‌شود، بنابراین عوارض پیکر تراشی ران در این دو روش کم‌ترین مقدار ممکن در بین تمامی روش‌ها خواهد بود.

♦  پیکر تراشی بدون جراحی و غیر تهاجمی با تکنیک لیپولیز تزریقی

در این روش پزشک ماده‌ای را که می‌تواند چربی‌های زیر جلدی زائد را در خود حل کند به لایه زیرین پوست تزریق می‌کند. این مواد با تخریب سلول‌های چربی آن‌ها را متلاشی و حل می‌کنند و سپس توسط سیستم دفاعی بدن دفع می‌شوند.

♦  پیکرتراشی غیر جراحی و بسیار کم تهاجمی با تکنیک لیزر لیپولیز

پیکرتراشی با لیزر لیپولیز یک روش سرپایی و بسیار کم تهاجمی (و تا حدودی غیر تهاجمی) می‌باشد. نحوه کار به این صورت است که پس از بی حس‌کردن موضع، شکافی بسیار ظریف روی پوست ایجاد کرده و سوزن لیزر را از طریق آن وارد لایه‌های چربی می‌کنند. این سوزن بسیار باریک و ظریف می‌باشد به طوری که در دستگاه‌های جدیدتر خود سوزن پوست را شکافته و وارد آن می‌شود.
حرارت امواجی که توسط لیزر (با طول موج‌های متغییر) بر لایه‌های چربی تابانده می‌شود، آن‌ها را تخریب و ذوب می‌کند. اگر حجم این چربی‌های ذوب شده کم باشد توسط خود سیستم دفاعی دفع می‌شوند و اگر هم حجم زیادی داشته باشند توسط خود پزشک تخلیه می‌شوند.

♦  پیکر تراشی بدون جراحی و غیر تهاجمی با لیپولیزر‌های سرد

نوعی دیگر از روش پیکر تراشی با لیزر وجود دارد که در آن همچون روش‌های کرایو لیپولیز و لیپولیز آر اف، تعدادی دستگاه کوچک بر روی موضع مورد نظر قرار داده می‌شود که درون آن‌ها لیزر‌های سرد (با دمای پایین) وجود دارد. تابش این لیزر‌ها به درون اعماق مختلف پوست نفوذ و سلول‌های چربی را تحریک کرده و هدف قرار می‌دهند.

عوارض پیکر تراشی ران

حال که مختصر با روش‌های مختلف پیکرتراشی ران آشنا شدیم، می‌توانیم به بررسی عوارض پیکر تراشی ران در هر کدام از این روش‌ها بپردازیم.

♦  عوارض پیکر تراشی ران در روش‌های جدید کم تهاجمی

* عوارض پیکر تراشی ران با تکنیک‌های لیپوساکشن و لیپوماتیک و لیپوست و اولترازد

روش‌های لیپوساکشن و لیپوماتیک و همچنین لیپوست و اولترازد که هر چهار روش بر پایه تخریب و سپس ساکشن چربی به خارج از شکم عمل می‌کنند، دارای عوارض نسبتا مشابهی می‌باشند.

-    ممکن است پوست موضع مورد نظر پس از تخلیه دچار افتادگی شود، همچنین ممکن است تخلیه چربی به صورت کاملا یکنواخت انجام نشده و سطح پوست ناهموار یا نامتقارن شود (احتمال آنکه پوست بعد از تخلیه دچار افتادگی، ناهمواری و نامتقارن شود در روش‌های لیوپست و اولترازد کمتر از روش‌های لیپوماتیک و لیپوساکشن می‌باشد زیرا این روش‌ها دارای دقت بالاتری هستند)
-    بیمار ممکن است پس از عمل به مواد بی حسی یا بیهوشی واکنش‌های آلرژیک نشان دهد (امروزه روش‌های لیپوماتیک و لیوپست و اولترازد با بی حسی موضعی انجام می‌شوند، لیپوساکشن هم با بی حسی امکان‌پذیر است اما بعضا ممکن است پزشک تشخیص دهد که بیمار به بیهوشی کامل نیاز دارد)
-    عفونت از دیگر عوارض پیکر تراشی ران به روش‌های ساکشن محور است که اگر پیشگیری یا مهار نشود می‌تواند به دیگر بخش‌های بدن منتقل شده و بیمار را به دردسر بیاندازد. (بیمار در روش لیپوساکشن به دلیل تهاجمی‌تر بودنش، بیشتر از لیپوماتیک و لیوپست و اولترازد در معرض عفونت قرار دارد)
-    درد، ورم، کبودی و خونریزی از شایع‌ترین عوارض پیکر تراشی ران هستند (در این موارد هم، شدت عوارض در لیپوساکشن بیشتر از لیپوماتیک و هردو بیشتر از لیپوست و اولترازد می‌باشند، لیپوست و اولترازد کم عارضه‌ترین روش پیکرتراشی بر پایه ساکشن هستند)
-    در روش لیپوساکشن و لیپوماتیک، در صورت بی‌تجربه بودن پزشک احتمال آسیب دیدن بافت‌های مجاور نظیر، اعصاب پوست و رگ‌های خونی وجود دارد (احتمال رخ دادن این آسیب‌ها در روش لیپوست و اولترازد هم وجود دارد اما به دلیل ظرافت بیشتری که این روش‌ها دارند به نسبت خیلی کمتر می‌باشد)
-    اختلالات حسی نظیر بی حسی موقت از دیگر عوارض پیکر تراشی ران به کمک روش‌های ساکشن محور می‌باشد، خصوصا در روش لیپوساکشن (اما به ندرت هم پیش می‌آید که این اختلالات بلند مدت و بعضا دائمی می‌شوند)
-    تشکیل سروما (جمع شدن مایع در زیر پوست)
-    تشکیل هماتوم (جمع شدن خون مرده و لخته شده در زیر پوست)
-    لخته شدن خون یا تجمع مایعات در ریه‌ها
-    مرگ سلول‌های پوستی
-    مشکلات قلبی و کلیوی
-    در موارد نادر هم بعضی از این عوارض منجر به مرگ بیمار می‌شوند

به طور کلی می‌توان گفت که عوارض پیکر تراشی ران در تمام روش‌هایی که بر پایه ساکشن انجام می‌شوند تقریبا مشابه است، اما شدت این عوارض و احتمال وقوع آن‌ها به نحوه تخریب چربی در هر روش بستگی دارد.  

* عوارض پیکر تراشی ران با واتر جت یا بادی جت

همانطو که می‌دانیم بادی جت هم نوعی دیگر از روش‌های پیکرتراشی بر پایه ساکش است اما به دلیل نحوه تخریب شدن چربی‌ها در این روش، عوارض آن محتمل‌تر و شدیدتر از بقیه روش‌ها می‌باشد.

♦  عوارض پیکر تراشی ران در روش‌های جدید غیر تهاجمی

* عوارض پیکر تراشی ران با تکنیک کرایو لیپولیز

-    گرفتگی عضلانی
-    عوارض موقت پوستی (بی حسی یا کاهش حس، ورم، قرمزی، خارش و سوزش، کبودی)
-    سفت شدن پوست

* عوارض پیکر تراشی ران با تکنیک لیپولیز RF (فرنکانس رادیویی)

-    درد و حساسیت به لمس
-    عوارض موقت پوستی (بی حسی یا کاهش حس، ورم، قرمزی، خارش، کبودی)
-    تیرگی خفیف پوست
-    سوختگی خفیف پوست (که به ندرت اتفاق می‌افتد)

* عوارض پیکر تراشی ران با تکنیک لیپولیز تزریقی

-    درد و ورم خفیف (کم اتفاق می‌افتند)
-    کبودی و خون‌مردگی زیر پوست
-    عفونت و بروز ترشحات (خیلی شایع نیست و با مراقبت می‌توان از آن پیش‌گیری کرد)

* عوارض پیکر تراشی ران با تکنیک لیزر لیپولیز

-    درد
-    عوارض موقت پوستی (بی حسی، ورم، قرمزی، خارش، کبودی)
-    تیرگی خفیف پوست
-    ایجاد افتادگی در پوست (در برخی بیماران)
-    عفونت محل ورود سوزن لیزر و یا عفونت بافت پوست
-    سوختگی پوست (در صورت ماهر نبودن پزشک) و غیره

سخن پایانی

برای پیشگیری و کاهش احتمال بروز عوارض پیکر تراشی ران در روش‌های مختلف خصوصا روش‌های مبتنی بر ساکشن، توصیه می‌کنیم ضمن مراجعه به یک کلینیک زیبایی معتبر یا نزد یک جراح متخصص، ماهر و باتجربه، رژیم غذایی خود را تثبیت کرده تا از تغییرات ناگهانی وزن جلوگیری کنید و از مصرف الکل و دخانیات تا مدت‌ها قبل و بعد از عمل پیکرتراشی بپرهیزید. حتما پزشک خود را از وضعیت جسمانی خود و داروهایی که مصرف می‌کنید (نظیر آسپرین و فشار خون و ...) مطلع سازید.
 

دکتر محمدکاظم شاهمرادی

متخصص جراحی عمومی، جراح متخصص زیبایی